Себептері

Етеккірлік қызметінің қалыптасуы басталған кезінен, кейбір қыздар арасында, етеккір келген уақытта, ай сайын қайталанатын, ауырлық дәрежесі әртүрлі ауыру сезімдері пайда болады. Олар кейде ауыр дерт секілді өтіп, жұмысқа қабілеттілік пен әлеуметтік бейімделуден айырады.

Ауырсынулық еттекір дисменорея немесе альгодисменорея деп аталады.1

Жас қыздарға көбінесе еттекірдің алғаш рет пайда болған кезіндеге,ұзақ уақыт сақталатын дисменорея сәйкес келеді. Ал оның кездесу жиілігінің шыңы 17-18 жасқа, яғни еттекір қызметінің толық қалыптасу кезеніңе сәйкес келеді.3,4

Ықтимал себептерінің бірі, әйелдердің репродуктивті жүйесінің аурулары болуы мүмкін.2

Дисменореяның (ауыру сезімін тудыратын етеккірдің) негізгі белгісі қарын астындағы ауыру сезімі болып табылады. Ол әлсіз түрінен шыдатпайтын ауруға дейін, әйелді толығымен жұмысқа қабілеттіліктен айырып, жеткізуі мүмкін.5 Дисменорея кезінде ауыру толғақ түрінде болады, сыздатып, жұлқып, керіп ауырып, белге, тік ішекке, қуыққа немесе аяққа берілуі мүмкін. 6 Ауыр сезімі, әдетте, етеккір келгенге дейін бірнеше сағат бұрын басталып, одан кейінгі үш күнге (72 сағатқа дейін) созылады1.

Ауырлық дәрежесі бойынша дисменорея жеңіл, орташа және ауыр болып жіктеледі. Дисменореяның жеңіл дәрежесінде қарын астында әлсіз ауыру сезімі пайда болып, әйел жалпы әлсіздікті сезінеді. Орташа ауырлық дәрежесінде, қарын астының қатты ауыруымен қатар жалпы әлсіздік пайда болып, жүрек айнуы, бас ауыруы, қалтырау, іштің кебуі мүмкін. Эмоциялық орта да өзгереді – ауыр сезімдері күшіне енген кезде, үрейлену, торығу, ашушаңдық, ұйқысыздық, әртүрлі иістерден жиіркену сезімдері пайда болады. Бұл уақытта жұмысқа қабілеттілік айтарлықтай бұзылады. Дисменореяның ауыр дәрежесінде, әйелдің белі мен іші ауырады, қатты әлсірейді, жүрегі айниды, кейде құсады, басы қатты ауырады. Көп жағдайда дене қызуы көтеріліп, жүрек тұсында ауыру сезімі пайда болады, іші өтеді, аяқ-қолдары ұйып қалады, кейде есінен тануы мүмкін2,4,7

жасыру

Не істеу керек?

Қазіргі уақытта, дисменорея емдеуіндегі қолданылатын құралдар арсеналы алуан түрлі. Анальгетиктер, гормондар және дәрісіз емдеу тәсілдері кеңінең қолданылады. Дисменорея емдеуін тек қана гинеколог дәрігер белгілеу тиіс. Кейде жағымсыз әсерлер пайда болуы мүмкін. Мысалы, ауруды басатын кейбір дәрілер, асқазан жарасы, гастрит, бронхиалды демікпесі бар науқастарға тыйым салынған4

Түйілуді басатын дәрілер, етеккір кезінде жатыр бұлшықетінің тарылуынан туындаған ауыру сезімін тоқтату үшін кеңінен қолданылады.4 Түйілуді басатын дәрілер, аурудың себебін – түйілуді жойады.2

Бірқатар зерттеушілердің жарияланымдарында, дисменорея кезінде магний тапшылығы пайда болатыны белгіленген. Витамин В6 кешеніңдегі магнийдің органикалық тұздары жақсырақ сіңеді. Сондықтан магний препараттарын (лактат, цитрат, пидолат) В6 дәруменімен (пиридоксинмен) бірге қабылдау тиімді болып есептеледі. Магний, жүйке-бұлшықет берілімінің үдерістерін қалпына келтіреді және әртүрлі деңгейлердегі бұзылыстардың белгілерін тоқтатады.11

жасыру

Ұсынымдар

  • Еңбек және демалыс режимдерін оңтайлы үйлестіру, қатты шаршауға жол бермеу, психо-эмоциялық жүктемені азайту
  • Темекі шегуден бас тарту, қою кофе мен алкогольдік ішімдіктерді қабылдамау
  • Тамақтану рационы құрамына магнийға бай өнімдерді: жаңғақтар, бадам, сұлы қауызын қосу
  • Өз-өзінді босаңсыту әдістерін пайдалану. Ашушандық, ұйқының бұзылуы, бас ауру секілді симптомдарды азайтуға мүмкіндік береді. Ағзаның жалпы тонусын және ауыруға төзімділікті арттыратын емдік гимнастика жаттығуларының кешенін пайдаланудың әсері зор.

Дисменореядан қиналатын қыздардың көбісі,дәрігердің араласуын және емді қажет етпейтін, ауырлықты еттеккірді шарасыз факт деп есептейді. Ауыру синдромының патологиялық ағымына «араласпауы» жылдар өте келе көптеген қыздардың ауыру синдромының күшеюіне алып келеді.10 Тексеруден өту және тиімді емдеу жолын таңдап алу үшін, дер кезінде гинеколог дәрігерге жүгінудің маңызы зор.

жасыру

Показать источники

Төмендегілерден бейімделген:
  1. Braunstein JB, Hausfield J, Hausfield J, London A. Economics of reducing menstruation with trimonthly-cycle oral contraceptive therapy: Comparison with standard-cycle regimens. Obstet Gynecol 2003;102:699 –708).
  2. Джобава Е.М., Логінова К.Б. Дисменорея. Сучасний погляд на етіопатогенез та терапію в практиці акушера-гінеколога. Consilium Medicum Ukraina 2014 / njv 8 / #10
  3. Ee C, Pirotta M. Primary dysmenorrhoea--evidence for complementary medicine, Aust Fam Physician. 2006 Nov;35(11):869.
  4. Потапов В.А., Одинцова Г.Н., Гринченко Д.В. Гормондық және стероидсіз қабынуға қарсы дәрілердің бастапқы дисменореяны емдеудегі қауіпсіз баламасы. Өсіп-өну эндокринологиясы №1 / қыркүйек 2011.
  5. Barnard K, Frayne SM, Skinner KM, Sullivan LM. Health status among women with menstrual symptoms. J Womens Health 2003;12:911–9.
  6. Jennifer S. Marsden, MD, Charlene D. Strickland, Tina L. Clements. Guaifenesin as a Treatment for Primary Dysmenorrhea // J Am Board Fam Pract 2004;17:240–6.
  7. Прилепская Н.В., Межевитинова Е.А. Дисменорея патогенезі мен емінің заманауи аспектілері. // Ана және сәби. -2000
  8. Agnete Fjerbæk, Ulla B. Knudsen, Endometriosis, dysmenorrhea and diet—What is the evidence? European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, Volume 132, Issue 2, June 2007, Pages 140-147.
  9. White A (2003). "A review of controlled trials of acupuncture for women`s reproductive health care.". J Fam Plann Reprod Health Care 29 (4): 233-6.
  10. Dawn Durain. Primary Dysmenorrhea: Assessment and Management Update // Journal of Midwifery & Women's Health. 2004. №6; 49:520-528.
  11. Якубова О. А. Жасөспірімдік дисменореяны дифференциалды диагностикалау //Акушер-гинекологтың Ресей жаршысы. – 2013. – Т. 2. – С. 18-21.фармакоэкономика мен фармакоэпидемиология. 2013; 3; 36-40
×